dekontaminacja
1. Charakterystyka i organizacja dekontaminacji
DEKONTAMINACJA / dezaktywacja, odkażanie/ polega na usuwaniu z powierzchni ciała ludzkiego, błon śluzowych oczu, nosa i ust substancji promieniotwórczych, środków trujących i biologicznych. Celem dekontaminacji jest zmniejszenie absorpcji trucizn przez osoby poszkodowane oraz zapobieganie wtórnemu skażeniu służb ratowniczych.
Rejon porażenia dzielimy na strefy:
A. Strefa CZERWONA (GORĄCA) - otacza bezpośrednie miejsce zdarzenia gdzie dochodzi do skażenia pierwotnego. W niej nie wykonuje się żadnych zabiegów dekontaminacji oprócz ewakuacji.
B. Strefa ŻÓŁTA (CIEPŁA) - w której przeprowadza się dekontaminację oraz proste zabiegi medyczne np. udrożnienie dróg oddechowych, założenie dużego wkłucia itp.
C. Strefa ZIELONA ( ZIMNA ) - w której zlokalizowane są źródła pomocy m.in. urządzenia do likwidacji skażeń, pełne zabiegi medyczne i specjalistyczna pomoc lekarska
2. Organizacja dekontaminacji osób porażonych
Etap I
· zdjąć z poszkodowanego odzież, biżuterię i buty,
· rzeczy zabezpieczyć w specjalnych workach i pozostawić w strefie skażenia zgodnie z procedurą przewidzianą dla substancji niebezpiecznych,
· zanieczyszczeń stałych nie wolno usuwać przy pomocy szczotek lub innych
narzędzi,
· zanieczyszczenia w postaci cieczy można próbować delikatnie usunąć za pomocą tamponu, chusteczki itp.,
Etap II
· miejsce skażone umyć dużą ilością letniej wody pod łagodnym ciśnieniem (zwrócić szczególną uwagę na fałdy skóry, okolice pach, pachwin i na stopy, zmywać wodą od głowy w kierunku stóp),
· w przypadku substancji nieznanych lub substancji nierozpuszczalnych w wodzie można użyć delikatnych detergentów / mydło szare /,
· nie używać żadnych substancji chemicznych do dekontaminacji skóry i błon śluzowych,
· w przypadku podejrzenia skażenia oczu należy ewentualnie usunąć szkła kontaktowe i przemywać oczy wodą.
UWAGI:
1. przy skażeniu środkami chemicznymi jak:
o paraliżujące (pary), związki cyjanowe, środki uszkadzające płuca: należy zdjąć ubranie, a do mycia stosować 0,5% roztwór podchlorynu wapnia;
o paraliżujące (płyny), parzące: postąpić jak wyżej, dodatkowo usunąć mechanicznie skażenia ;
o łzawiące: do mycie stosować mydło szare i wodę;
2. przy skażeniu środkami biologicznymi stosować standardowe mycie ciała;
3. przy skażeniu radiologicznym stosować mycie mydłem i wodą całego ciała.
3. Ogólne zasady dekontaminacji :
a. opóźnienie dekontaminacji może mieć większe znaczenie niż długość jej przeprowadzania;
b. spłukiwanie 15 ofiar, po rozebraniu ze wszystkich elementów garderoby przeznaczając 1 minutę dla osoby jest lepszym rozwiązaniem niż spłukiwanie 1 osoby poszkodowanej przez 15 minut, bowiem większość substancji płynnych i stałych usuwanych jest w czasie krótkiej dekontaminacji;
c. często wymagana jest obecność toksykologa klinicznego;
d. należy wziąć pod uwagę toksyczność użytego środka;
e. odpowiednia dekontaminacja zapobiega skażeniom wtórnym, co ma szczególne znaczenie dla ratowników i pracowników służby zdrowia, którzy będą mieli kontakt z osobami poszkodowanymi ;
f. układ oddechowy:
o przerwać narażenie,
o zapewnić odpowiednią wentylację / podawać tlen /;
g. skóra:
o dekontaminacja w przypadku narażania na gazy nie jest konieczna,
o odzież może być źródłem skażenia wtórnego,
o nieuszkodzona skóra jest barierą dla wielu, ale nie wszystkich rodzajów trucizn,
o absorpcja przez skórę wzrasta w przypadku jej uszkodzenia i w wysokiej temperaturze,
o pewne części ciała są bardziej podatne na absorpcję substancji chemiczną niż inne np. okolice genitaliów absorbują substancje chemiczne o wiele szybciej niż ręce i stopy,
h. substancje chemiczne rozpuszczalne w tłuszczach są zwykle łatwo absorbowane przez nie uszkodzoną skórę,
i. narażenie na gazy duszące nie wymaga specjalnej dekontaminacji skóry i błon śluzowych,
j. narażenie na gazy drażniące lub żrące wymaga dekontaminacji przy pomocy wody,
k. skażenie substancjami stałymi lub cieczami wymaga dekontaminacji w strefie ciepłej ( żółtej ).